ADVERTISEMENT

Prve analize uzoraka lave sa tamne strane Mjeseca, koje je ove godine u istorijskom poduhvatu prikupila kineska "Chang'e-6" misija otkriva da su na našem prirodnom pratiocu pre 2,8 milijardi godina postojali aktivni vulkani.

Mjesec je povezan sa Zemljom plimno, što znači da je uvek jednom stranom okrenut našoj planeti, a ona koja je uvek u senci manje je istražena od one koju obasjava sunčeva svjetlost. Do sada su samo dva lendera - oba kineska - istraživali tu daleku stranu, prenosi Euronews.rs

U studiji objavljenoj 15. novembra u časopisu "Science" istraživači su analizirali uzorke prikupljene kod basena Južni pol-Ejtkin koje je na Zemlju donio "Chang'e-6" lender.

Lunar lender (China National Space Administration/Xinhua News Agency via AP, File)

Cesijen Cui iz Instituta za geohemiju Kineske akademije nauka u Guangdžouu je sa kolegama analizirao izotope pronađene u ovim uzorcima, kao i njihov hemijski sastav, kako bi otkrili njihovu starost. Izotopi su atomi elementa koji imaju isti broj protona u svom jezgru, ali različit broj neutrona. Broj neutrona se menja tokom vremena, tokom radioaktivnog raspada, što odnos različitih izotopa u uzorku čini dobrim sredstvom za mjerenje njegove starosti, piše Live Science.

Studija je otkrila da su bazaltne stene, nastale stvrdnjavanjem lave, stare 2,8 milijardi godina. Ranije istraživanje pokazalo je da je vulkanska aktivnost na strani Meseca koja je okrenuta Zemlji postojala pre barem dvije milijarde godina, a pronađeni su dokazi da je erupcija bilo i pre 120 miliona godina.

Istraživači su takođe otkrili da je lava od koje je napravljen bazalt siromašna kalijumom, retkim elementima i fosforom iako su oni široko rasprostranjeni na bližoj strani.

Neobična razlika možda je posljedica toga što je uzorak prikupljen na mjestu udara nekog asteroida, koji je možda raspršio stene koje su sadržale te elemente i direktno otopio mantl ispod mesta udara.

Podsjećamo, misija Chang'e-6 nazvana po kineskoj boginji Meseca lansirana je iz Hainan provincije na jugu Kine 3. maja, a 2. juna spuštena je na tamnu stranu Mjeseca, koja nikad nije okrenuta ka Zemlji.

Kineska lunarna misija (AP/Mark Schiefelbein)

Lender je dva dana proveo prikupljajući uzorke tla iz jednog od najstarijih i najvećih kratera na Mjesecu blizu Južnog pola, koristeći robotsku ruku i bušilicu, a zatim se podigao sa tla, ponovo povezao sa orbiterom i krenuo na dugo putovanje kući.

Inače, Kina planira i da pošalje prvu posadu na Mjesec i to 2030. godine i u toj dekadi izgradi Međunarodnu lunarnu istraživačku stanicu u saradnji sa Rusijom, Belorusijom i Pakistanom.

Slične planove imaju i Sjedinjene Američke Države sa "Artemis" odnosno "Artemida" programom, koji predviđa spuštanje astronauta na tlo Mjeseca 2026. godine. Oni takođe rade na diplomatskom okviru poznatom kao "Artemis Accords" za međunarodnu saradnju u istraživanju našeg jedinog prirodnog satelita koji je do sada potpisalo više od četrdeset zemalja.